Pas later zag ik die hand op mijn schouder
“Tijdens de uitvaart van mijn vader leefde ik zo in een roes en werd ik overmand door verdriet. Door de foto’s achteraf werd duidelijk wie er achter mij heeft gezeten en mij steun gaf.”
Als ik maar geen last van je heb
Als afscheidsfotograaf mocht ik voor de eerste keer van Hanneke foto’s komen maken bij de uitvaart van haar vader. Wat ik niet wist was dat haar broer Dirk helemaal geen behoefte had aan foto’s van de uitvaart. Toen ik hem condoleerde en zei dat ik kwam fotograferen zij hij: “Ik heb geen behoefte aan foto’s. Nu niet, straks niet, nooit niet.”
–“Vind je het wel oké dat ik dan foto’s kom nemen?”, wilde ik toen weten.
“Jawel, als ik maar geen last van je heb.”, was zijn resolute antwoord.
Uiteraard is dat precies wat ik altijd in acht neem: mijn aanwezigheid mag niet opvallen.
Een stoorzender zal ik niet zijn. Mijn werk doe ik in uiterste concentratie en de momenten waarop ik beweeg zijn duidelijk gekozen momenten waarop dit mogelijk is.
Ik heb Dirk gewoon kunnen fotograferen en zijn gezin ook. Soms op afstand en soms dichtbij.
Dirk zag de foto’s van de uitvaart van zijn vader toch, maar pas ruim 6 maanden later. Toen belde hij me op en vroeg of hij ook de foto’s mocht. “Natuurlijk!”, zei ik. “Maar vertel me eerst wat is er gebeurd?”
Want ik wist nog goed wat hij had gezegd: …nooit niet.
Waarom wilde hij de uitvaartfoto’s nu wel?
Hij vertelde dat de foto’s waar hij eigenlijk bang voor was (zichzelf in emotionele toestand zien), meer vertelden dan hij had verwacht. Nu daar die hand van steun op zijn schouder lag, wist hij dat hij een aantal dingen heeft gemist. Door alle emotie.
Hij verwoorde het op een genuanceerde toon:
“Ik heb de foto’s bekeken. Ze ontroerden me erg. Ik vind dat je het erg mooi in beeld hebt gebracht, zonder dat ik door heb gehad dat je hiermee bezig was. De eerste maanden/half jaar na de begrafenis had ik er geen behoefte aan om ze te bekijken. Ook rond zijn sterven leek het me onbelangrijk. Nu ben ik blij dat ze er zijn, omdat het me soms moeilijker valt om de dag nog voor de geest te halen. Het is voor mij een goede manier om het weer terug te halen. Het helpt mij zelfs bij het rouwproces. Je hebt hier een waar talent voor.”
– Dirk Bours.
Angst is normaal
De angst die hij voelde kan ik begrijpen; je wilt niet in je verdriet gefotografeerd worden. Je wilt liever vrolijk op een foto staan. De tranen horen er echter bij.
Hij kon dit toegeven. Zijn breekmoment heb ik zelfs in beeld kunnen vastleggen, maar blijkbaar op zo’n manier dat het helemaal verantwoord is. Je ziet zijn gezicht niet, maar herkent de emotie die de lichaamshoudingen aangeven.
Zijn nichtje, die almaar had zitten grienen, kijkt opeens om naar hem. Deze foto heeft meer verhaal in zich dan je kan vooraf kon bedenken.
Een foto zegt meer dan duizend woorden.
Niet alleen verdriet, maar ook een glimlach
Na de uitvaartdienst kwam er wat meer lucht. De rouwstoet ging naar buiten en er werd muziek gemaakt bij het graf. Kindertekeningen mochten mee het graf in en dwarrelden zo mooi naar beneden op de kist van opa. Glimlachen verschenen.
Zie hier een impressie van de foto’s van deze eerste uitvaart die ik vastlegde. Dit was in 2010. Mijn kwaliteit is inmiddels vele malen hoger, in december 2020 won ik de Award voor beste afscheidsfotograaf van Nederland met de Dutch Funeral Award.
Onder de foto’s gaat de tekst verder.
Overkom een verwachting
Dirk is duidelijk een verwachting overkomen.
Na deze ervaring met hem, hoor ik veel vaker dat mensen van te voren niet konden indenken dat ze de foto’s zo vaak zouden bekijken. Of dat ze de foto’s zelf zo waardevol zouden vinden.
Omdat afscheidsfotografie nog ongewoon is, weet je niet wat je mag verwachten.
De reden om foto’s te laten maken kunnen verschillend zijn. Zoals voor de (klein)kinderen; om de herinnering voor hen te bewaren. Voor later.
Achteraf blijken er meer heel ‘blij’ te zijn met de beslissing om het afscheid vast te laten leggen. Voor kinderen is het later fijn te zien dat ze erbij waren. Mensen die in het buitenland wonen of afwezig waren kunnen toch afscheid nemen en zien hoe het gegaan is.
Beslis vooraf
Krijg geen spijt achteraf. Weet dat deze mogelijkheid bestaat. Terugkijken op belangrijke momenten in ons leven is waardevol. Beslis nu al of dat je een afscheidsfotograaf wenst.
Ik geef je graag een lijstje mee, waar deze fotograaf dan aan moet voldoen.
Neem gerust contact met me op. Ik wil al je vragen graag beantwoorden.
